Hoe het werkt 1/6

Hoe Natuurlijk Zien werkt

Om te begrijpen hoe onze ogen in elkaar zitten en waarom dat zo is, moet je terug gaan naar onze verre voorvaderen.

De mens als jager

De primitieve mens was een jager, voortdurend op zoek naar een prooi. Terwijl hij zijn prooi besloop moest hij ook verdacht zijn op belagers: grote roofdieren, of vijandige stammen.

Onze ogen zijn daar speciaal voor gemaakt. De fovea (het midden van de gele vlek in het netvlies) geeft scherp zicht in het midden van ons blikveld en de rest van ons netvlies ziet bewegingen. Door onze blik snel te richten op dat wat beweegt kunnen we beslissen of we wel of niet in actie moeten komen.

hoe Natuurlijk zien werkt

Tegenwoordig maken we nog amper gebruik van die eigenschappen. We staren en turen en zijn alles behalve bewegelijk. Dat is funest voor ons zicht.

Stel je eens voor dat onze voorvaderen hetzelfde hadden gedaan: dan waren wij er niet geweest. De mensheid had dat niet overleefd.

Die eigenschappen van ons oog zijn trouwens nog steeds super belangrijk, denk maar aan het verkeer. Terwijl je in de auto je blik richt op het verkeer vóór je, geeft je perifere zichtveld je informatie over auto’s die je inhalen, een bal die de weg oprolt, een stoplicht dat verspringt en een voetganger die over wil steken.

Het proces van zien is wonderlijk en heeft niet alleen met je ogen te maken. Als je weet hoe je ogen werken wordt het eenvoudig om te begrijpen wat je moet doen om beter te zien.

Dus laat ik beginnen met uit te leggen hoe we zien.

Net als een camera?

Licht wordt weerkaatst door de voorwerpen om ons heen. Miljoenen lichtgevoelige cellen in ons netvlies vangen die stralen op en sturen ze door naar onze hersenen.

Onze ogen worden vaak vergeleken met een camera, maar onze ogen doen veel meer.

Werken je ogen net als camera?

Zo kunnen wij een fladderende vlinder moeiteloos volgen. Onze oogspieren zorgen dat beide ogen zich gelijktijdig op die vlinder richten. Je lenzen stellen zich in op de juiste afstand en de irissen regelen de juiste belichting door de pupillen te vergroten of te verkleinen.

Ons netvlies verwerkt tientallen beelden per seconde en sturen die door naar de hersenen.

Vroeger dacht men dat al die beelden uitsluitend verwerkt worden in de hersenen. Inmiddels heeft men ontdekt dat in het netvlies reeds een voorselectie plaatsvindt uit het aanbod van contouren, kleuren en beweging. Zie dat een camera maar eens doen.

Daarna gaan je hersenen aan de slag met die aangeleverde beelden. Ze verwerken de details, de afstanden en dimensies en koppelen die aan wat je al eerder hebt gezien, meegemaakt en ervaren.

Wat jou opvalt of waar jij aandacht aan schenkt hangt voor een deel af van wat in je geheugen ligt opgeslagen. Daarom kan jij wel eens heel wat anders zien dan ik.

Ogen en hersenen zijn nauw verbonden

Tijdens de ontwikkeling van het embryo vormen zich uit de hersenen twee uitstulpingen die later uitgroeien tot de ogen. De ogen staan rechtstreeks in verbinding met de hersenen.

Als alles goed gaat, werken alle spieren van je ogen als een team samen, aangestuurd door de hersenen.

Maar je kan je waarschijnlijk wel voorstellen dat de ogen minder goed functioneren als je hersenen overbelast zijn door stress, vermoeidheid, zorgen en/of inspanning.

Andersom is het ook zo: als je oogspieren niet goed werken, bijvoorbeeld doordat ze verkrampt zijn. Dan geven ze niet de juiste signalen door aan je hersenen.

Misschien wordt het duidelijker als ik je laat zien hoe je ogen er uit zien:

Hoe het werkt